De hypothalamus wordt wel het ‘head ganglion of the autonomic nervous system’ genoemd (Sherrington). Hoewel de hypothalamus maar een klein onderdeel is van het centrale zenuwstelsel (slechts 4–5 gram in gewicht), beïnvloedt het vrijwel alle autonome en endocriene functies van het lichaam. Allerlei homeostatische processen worden door de hypothalamus gecontroleerd en gereguleerd: de ademhaling, de circulatie, de voedsel- en vochtopname, de spijsvertering, de lichaamstemperatuur, het metabolisme, het dagnachtritme en andere biologische ritmen. Ook de groei, de ontwikkeling en de seksuele differentiatie van het lichaam staan sterk onder invloed van de hypothalamus. Bovendien is de hypothalamus betrokken bij de expressie van emotionele reacties zoals woede/angst en verschillende seksuele functies. Deze controle vindt plaats via het autonome zenuwstelsel en het endocriene systeem. De beïnvloeding van dit laatste systeem verloopt via de, direct ventraal van de hypothalamus gelegen, hypofyse. Na de bespreking van de anatomische organisatie van de hypothalamus, met de verbindingen van en naar het centrale zenuwstelsel en de hypofyse, komen in dit hoofdstuk de functionele aspecten van de hypothalamus aan de orde. Daarnaast worden enkele hypothalamische dysfuncties en de hypofysetumoren behandeld.
